Geneza i Założenia Monetaryzmu
Monetaryzm (Friedman) to szkoła myśli ekonomicznej, której głównym orędownikiem był Milton Friedman. Powstała ona jako krytyka keynesizmu, dominującej wówczas doktryny ekonomicznej. Friedman i jego zwolennicy kwestionowali skuteczność interwencji rządowych w gospodarce, szczególnie w zakresie polityki fiskalnej. Uważali, że kluczową rolę w kształtowaniu aktywności gospodarczej odgrywa podaż pieniądza. W centrum monetaryzmu (Friedman) znajduje się przekonanie, że zmiany w podaży pieniądza mają bezpośredni i znaczący wpływ na inflację i poziom produkcji.
Rola Podaży Pieniądza w Gospodarce
Według monetaryzmu (Friedman), nadmierny wzrost podaży pieniądza prowadzi do inflacji, a niedostateczny – do deflacji lub spowolnienia gospodarczego. Friedman twierdził, że bank centralny powinien dążyć do stabilnego, przewidywalnego wzrostu podaży pieniądza, zamiast aktywnie interweniować w gospodarkę w celu łagodzenia cykli koniunkturalnych. Postulował, aby bank centralny ustalał stałe reguły wzrostu podaży pieniądza, np. określony procent rocznie, niezależnie od bieżącej sytuacji gospodarczej.
Krytyka Polityki Fiskalnej
Monetaryzm (Friedman) podważa skuteczność polityki fiskalnej, czyli interwencji rządu poprzez zmiany w wydatkach i podatkach. Friedman argumentował, że polityka fiskalna ma niewielki wpływ na gospodarkę w długim okresie, ponieważ wzrost wydatków rządowych wypiera wydatki prywatne (efekt wypychania). Ponadto, zwiększone wydatki rządowe często prowadzą do wzrostu zadłużenia publicznego, co może mieć negatywne konsekwencje dla gospodarki.
Koncepcja Naturalnej Stopy Bezrobocia
Friedman wprowadził pojęcie naturalnej stopy bezrobocia, które odgrywa ważną rolę w monetaryzmie (Friedman). Naturalna stopa bezrobocia to poziom bezrobocia, który występuje w gospodarce w długim okresie, gdy inflacja jest stabilna. Próby obniżenia bezrobocia poniżej naturalnej stopy, np. poprzez ekspansywną politykę pieniężną, prowadzą jedynie do wzrostu inflacji bez trwałego wpływu na zatrudnienie.
Wpływ na Politykę Gospodarczą
Myśli monetaryzmu (Friedman) wywarły ogromny wpływ na politykę gospodarczą w wielu krajach, zwłaszcza w latach 70. i 80. XX wieku. Banki centralne zaczęły przykładać większą wagę do kontroli podaży pieniądza i zwalczania inflacji. Polityka pieniężna prowadzona zgodnie z zasadami monetaryzmu (Friedman) przyczyniła się do opanowania inflacji w wielu krajach, choć często kosztem wzrostu bezrobocia.
Krytyka i Ograniczenia
Monetaryzm (Friedman) spotkał się również z krytyką. Krytycy argumentowali, że związek między podażą pieniądza a inflacją nie jest tak prosty i jednoznaczny, jak zakłada Friedman. Ponadto, zmiany w przepisach dotyczących sektora finansowego i rozwój nowych instrumentów finansowych utrudniły bankom centralnym kontrolę nad podażą pieniądza. W związku z tym, czysty monetaryzm (Friedman), w postaci ścisłego przestrzegania reguł wzrostu podaży pieniądza, stracił na popularności.
Ewolucja Polityki Pieniężnej
Mimo pewnych ograniczeń, monetaryzm (Friedman) odegrał kluczową rolę w ewolucji polityki pieniężnej. Banki centralne nadal przywiązują wagę do monitorowania podaży pieniądza i kontroli inflacji, choć w praktyce stosują bardziej elastyczne strategie, uwzględniające szeroki zakres wskaźników ekonomicznych. Wpływ monetaryzmu (Friedman) jest widoczny w dążeniu do stabilności cen i niezależności banków centralnych.
Dziedzictwo Miltona Friedmana w Ekonomii
Milton Friedman pozostaje jednym z najbardziej wpływowych ekonomistów XX wieku. Jego prace z zakresu monetaryzmu (Friedman), jak również badania nad konsumpcją, kapitałem ludzkim i wolnym rynkiem, w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju teorii ekonomii i polityki gospodarczej. Jego idee nadal stanowią przedmiot dyskusji i inspirację dla ekonomistów na całym świecie.